Wiatr jest takim aspektem meteorologicznym, który bez żadnego cienia wątpliwości odgrywa istotną rolę w żeglarskim świecie. Dla aktywnego żeglarza istotny czynnik to przede wszystkim prędkość (tak zwana siła wiatru). Można ją wyrażać w węzłach lub kilometrach na godzinę. Istnieje klasyfikacja, która pozwala rozpoznać przychylność wiatru bez używania specjalistycznych przyrządów. Mowa tu oczywiście o skali Beauforta. Pozwala ocenić siłę wiatru na podstawie charakterystycznych wizualnych oznak. Zanim przejdziemy do skali i jej charakterystyki, pochylmy się na chwilę nad historią prezentowanej metodologii. Czym jest siła wiatru w skali Beauforta w żeglarstwie ?
Geneza skali Beauforta
Nazwa opisywanej podziałki pochodzi od nazwiska Francisa Beauforta – oficera brytyjskiej marynarki, który wspomnianą skalę opracował już w 1805 roku. Jej najważniejszym walorem jest możliwość estymowania siły wiatru bez konieczności użycia dedykowanych narzędzi pomiarowych. ( anemometry). Co ciekawe, w czasach współczesnych skala Beauforta została w pewnym stopniu uzupełniona. Po to by bardziej precyzyjnie oddawać dotkliwość huraganu. Tym uzupełnieniem jest tak zwana skala Saffira-Simpsona, która jest podzielona na poszczególne kategorie. W tym przypadku klasa 1. jest ekwiwalentem 12. stopnia skali Beauforta. Klasa 2. – 13. stopnia, et cetera. Skala Beauforta stała się również inspiracją do opracowania skali Fujity. Ma ona zastosowanie do mierzenie intensywności trąby powietrznej i zakresu potencjalnych zniszczeń.
Warto przy okazji nadmienić, że skala Beauforta wyewoluowała do postaci międzynarodowego standardu dopiero w 1939 roku. Wprowadzono wtedy graniczne miary prędkości wiatru oraz wysokości morskich fal.
Opisy wszystkich stopni skali Beauforta z uwzględnieniem oddziaływania wiatru na powierzchnię wody oraz jednostkę pływającą.
0 stopni w skali Beauforta (cisza)
Prędkość wiatru kształtuje się na poziomie maksymalnie 1 kilometra na godzinę. Tafla wody pozostawia lustrzane odbicie. Na łodzi widzimy zwisające żagle.
1 stopień w skali Beauforta (powiew)
Wiatr wieje z prędkością 1-6 kilometrów na godzinę (1-3 węzłów). Na powierzchni akwenu dostrzegamy zmarszczki oraz delikatne łuskowate fale. Żagle stoją stabilnie.
2 stopień w skali Beauforta (słaby wiatr)
Prędkość wiatru mieści się w przedziale 7-11 kilometrów na godzinę (4-6 węzłów). Na wodzie zauważyć można małą, wyrazistą falę. Jest to dość dobry wiatr do żeglugi, którego muśnięcie możemy poczuć na naszej własnej skórze.
3 stopień w skali Beauforta (łagodny wiatr)
Wiatr charakteryzuje się siłą 12-19 kilometrów na godzinę (7-10 węzłów). Na tafli akwenu widzimy dłuższe fale, które wyróżniają szkliste grzbiety. Jachty są lekko rozkołysane. Liście i małe gałązki są w nieustannym ruchu.
4 stopień w skali Beauforta (umiarkowany wiatr)
Prędkość wiatru osiąga poziom 20-28 kilometrów na godzinę (11-16 węzłów). Na morzu zauważamy niewielkie fale, które odznaczają się pienistymi grzbietami. Wiatr o tym natężeniu jest optymalny do żeglugi. Większe gałęzie zaczynają się ruszać. Papier i kurz unoszą się w górę.
5 stopień w skali Beauforta (świeży wiatr)
Wiatr ma siłę 29-39 kilometrów na godzinę (17-22 węzłów). Fale zdają się nieco groźniejsze z racji gęstych białych grzebieni i większej długości. Słychać pogwizdywanie wiatru i pomruk ze strony morza. Jedynie większe jachty zachowują pełne żagle.
6 stopień w skali Beauforta (silny wiatr)
Prędkość wiatru osiąga poziom 40-50 kilometrów na godzinę (22-27 węzłów). Widzimy niebezpieczne długie wysokie fale z pianą na grzbietach. Pojawiają się grzywacze i bryzgi. Jachty delikatnie refują żagle. Wierzchnie nakrycie głowy może zostać zerwane.
7 stopień w skali Beauforta (bardzo silny wiatr)
Siła wiatru osiąga poziom 51-62 kilometrów na godzinę (28-33 węzłów). Na tafli wody obserwujemy pianę, która tworzy charakterystyczne pasma. Morze jest już wzburzone. Jachty mają zmniejszone przednie żagle. Na lądzie widzimy, jak wiatr miota całymi drzewami.
8 stopień w skali Beauforta (sztorm, wicher)
Prędkość, z jaką wieje wiatr, jest już zdecydowanie niebezpieczna – osiąga poziom 63-75 kilometrów na godzinę (34-40 węzłów). Na powierzchni wody nie sposób nie zauważyć dużych fal z porozrywanymi grzbietami, które ulegają ciągłej rotacji. Obserwujemy pasma piany, które powstają wzdłuż kierunku wiatru. Łodzie mają wtedy mocno zrefowane żagle. Na lądzie widzimy porozrzucane gałązki, które oderwały się od drzew.
9 stopień w skali Beauforta (silny sztorm)
Siła wiatru budzi w tej sytuacji autentyczny respekt – 76-87 kilometrów na godzinę (41-47 węzłów) to poziom, który może przerazić nawet największego śmiałka. Ogromne fale (2,75 metrów długości) z bardzo gęstą pianą. Zaczynamy dostrzegać zaginające się grzbiety fal i znaczne bryzgi. Niestety – mniejsze jednostki pływające ulegają destrukcji!
10 stopień w skali Beauforta (bardzo silny sztorm)
Prędkość wiatru mieści się w przedziale 88-102 kilometrów na godzinę (48-55 węzłów). Na wodzie widać złowieszcze ogromne fale, które co jakiś czas ulegają przełamaniu. W tej fazie powierzchnia akwenu jest biała, a widoczność – już ograniczona.
11 stopień w skali Beauforta (gwałtowny sztorm)
Wiatr zyskuje na sile – prędkość 103-117 kilometrów na godzinę (56-63 węzłów) to przekroczenie kolejnej granicy tolerancji. Fale stają się wyjątkowo wielkie. Zniszczeniu ulega znaczna część konstrukcji jachtowej.
12 stopień w skali Beauforta (huragan)
Prędkość wiatru przebuja granicę 117 kilometrów na godzinę (63 węzłów). Na morzu widzimy monstrualne fale i dominującą biel urozmaiconą bryzgami. Widzialność jest już znacząco zakłócona. Dochodzi wtedy do masowych zniszczeń całych jachtów.