Sterowanie jachtem to proces, który może być źródłem nie tylko niewysłowionej przyjemności ale także dość dużego stresu. Sztuka żeglarska jest domeną, która obejmuje niezwykle szerokie spektrum umiejętności. Dotyczą one nie tylko sprawnego manewrowania jachtem, ale
również znakomitego wykorzystania siły wiatru. W tym artykule zastanowimy się pokrótce, jakie są konieczne warunki do wykonania zwrotu przez sztag oraz, jak zręcznie wykonać wspomnianą czynność. Zatem nie pozostaje nam nic innego, jak tylko zachęcić naszych Czytelników do lektury tego artykułu. Podstawowe manewry żeglarskie – zwrot przez sztag – jak to zrobić?
Specyfika zwrotu przez sztag
Doświadczeni i pewni swoich umiejętności żeglarze mogą zasadniczo finalizować zwrot przez sztag na wiele różnych sposobów. Niemniej jednak wzorowo wykonany manewr dzieli się na trzy następujące etapy:
- Ostrzenie – obranie kursu na wiatr możliwie blisko granicy kąta martwego. W tym aspekcie niezwykle istotne jest zachowanie koniecznego tempa manewrowego.
- Przekroczenie linii wiatru.
- Odpadnięcie – nie jest to nic innego, jak zmiana kursu zgodnie do bajdewindu oraz zaadaptowanie żagli do pracy.
Imperatywne warunki pozwalające wykonać zwrot przez sztag
Podobnie jak wiele żeglarskich zwrot przez sztag wymaga spełnienie ściśle określonych warunków. Poniżej zaprezentowaliśmy ich listę:
- Lokalizacja – aby zweryfikować adekwatność miejsca, kierujemy głowę na stronę nawietrzną. Musimy się upewnić, czy nie zmierza tam jakakolwiek inna jednostka, która implikowałaby ryzyko jakiejkolwiek kolizji.
- Tempo – kiedy wykonujemy zwrot, musimy minąć kąt martwy. Taki stan rzeczy skutkuje niemożnością wypracowania siły aerodynamicznej w żaglach. Innymi słowy, nasza łódź staje się notabene bezwładna. Właśnie z tego powodu do udanego wykonania zwrotu potrzebna jest duża prędkość.
- Bajdewind – celem zwrotu przez sztag jest poruszanie się pod wiatr. Trzeba przy tej okazji koniecznie podkreślić, że jedynie w zdecydowanym bajdewindzie zyskujemy wysokość. Przy okazji warto zdawać sobie także sprawę z różnych czynników, które determinują możliwą do uzyskania przez jednostkę prędkość. Należą do nich między innymi rodzaj jachtu, typ ożaglowania oraz wysokość burty i łączna powierzchnia dedykowana takielunkowi. Niestety są sytuacje, kiedy zwrot przez sztag jest po prostu niemożliwy, a optymalnym rozwiązaniem jest zwrot przez rufę.
Szczegółowy opis wykonania zwrotu przez sztag
Jako uwieńczenie naszych rozważań zdecydowaliśmy się na precyzyjne przybliżenie procedur, jakich wymaga zwrot przez sztag:
- Na samym początku należy płynąc zdecydowanym bajdewindem. Taki zabieg ma na celu spotęgowanie naszej prędkości.
- Następnie wydajemy polecenie: „do zwrotu przez sztag”.
- Na tym etapie sternik ma za zadanie przechylić ster prawo-lewo.
- Czas na kolejną komendę: „bezana szot wybierz, grota szot wybierz”.
- W fazie piątej musimy uważnie obserwować foka. Gdy następuje wejście w kąt martwy, ustaje praca foka. Pora wydać następującą komendę: „grota szot luz, bezana szot luz”.
- Przekraczamy dziobem linię wiatru – fok ląduje na drugiej burcie. Stosowna komenda brzmi: „lewy-prawy foka szot wybieraj”.
- Czas na kolejne polecenie. Tym razem wydany komunikat brzmi: „grota szot wybieraj, luz, bezana szot wybieraj, luz”.
- Wreszcie możemy złapać oddech, delektując się – miejmy nadzieję skutecznym –zwrotem przez sztag. Na samym końcu nakierowujemy ster w pozycji zerowej.
Powszechne błędy w realizowaniu zwrotu przez sztag
Praktyka żeglarska bywa kapryśna, a specyfika zwrotu przez sztag może kreować dość silne pokusy popełnianych umyślnie błędów. Poniżej zaprezentowaliśmy niektóre z nich. Pierwszym nadużyciem jest decyzja o realizowaniu zwrotu z kursu półwiatr. Takie podejście może skończyć się po prostu fiaskiem naszego manewru. Wychylona płetwa sterowa skutkuje
silnym spadkiem prędkości, co – w przypadku półwiatru – może oznaczać utratę zdolności manewrowej. Bardzo niebezpieczną omyłką jest sfinalizowanie zwrotu w kursie półwiatr lub pełniejszym. Ta brawurowa decyzja może spowodować natychmiastowe wyostrzenie łodzi. Niestety, przy bardziej intensywnym wietrze mniejsze jachty mogą ulec nawet wywróceniu. Kolejnym – zapewne najbardziej podstawowym błędem – jest inicjowanie zwrotu przez sztag przy zbyt małej prędkości. Musimy być głęboko świadomi tego, że takie zaniedbanie może skutkować utratą zdolności manewrowej i ponownego znalezienia się na poprzednim halsie.
Ponadto, zwrot przez sztag najlepiej wykonać wcześniej niż tuż przy brzegu. Kardynalnym uchybieniem jest także spontaniczny zwrot „w ciemno” bez sprawdzenia, czy po nawietrznej rzeczywiście jest miejsce. Takie podejście może skutkować zderzeniem z inną jednostką. Ostatnie dwie kwestie wydają się dość oczywiste – należy koniecznie poinformować załogantów o zamiarze zrealizowania zwrotu przez sztag i wystrzegać się zaprzestania cyrkulacji w kącie martwym. Utrzymujemy wychylony rumpel do momentu przesunięcia się na drugą burtę żagli. Poznaliśmy zatem podstawowe manewry żeglarskie – zwrot przez sztag.